Gif in de bijen

Nee, geen zorgen, onze bijen zijn niet vergiftigd. Maar imkers bestrijden rond deze tijd van het jaar de varroamijt. Dit ieniemini kleine spinnetje kan zich alleen voortplanten in een broedcel van een honingbij. Ze laat zich opsluiten in de gesloten cel van een bijenlarve en legt daar vervolgens 4-7 eitjes. De mijt en haar kinderen leven van ‘het bloed’ van de larve. En als die volgroeid is tot een bijtje, dan kruipen ze met de bij uit de cel.
Als imker wil je niet dat de varroapopulatie in je volken te groot wordt, want dat verzwakt de bijen enorm. Helemaal uitroeien zit er helaas niet meer in: de varroamijt is te algemeen verspreid.

Varroa bestrijding in Portugal

Met het bestrijden van varroa gaat net als met veel dingen: In elk land doen ze het net weer even anders. Ook zijn er de afgelopen jaren wat nieuwe producten of methoden bij gekomen. Daarbij zijn bijenwetenschappers bang dat de varroamijt op den duur resistent zal worden voor bepaalde middelen, dus ik vond het de moeite waard om met een frisse blik te kijken naar het bestrijden van varroa.

In een kleine ‘keuterboeren-producten-winkel’ hier in de buurt, verkopen ze allerlei imkerspullen. En ik vroeg of ze ook iets hadden tegen varroa. Ja, dat hadden ze wel. Er kwam een soort bruine kleverige dikke reep tevoorschijn, die strak verpakt zat in landbouwplastic en me het meest deed denken aan een grote bonk hasj. De verkoopster haalde er met een mes twee losse plakjes van af. Twee plakjes per volk, 15 dagen erin leggen daarna nogmaals herhalen met nieuwe plakjes.
“Hoe heet het?” “Ticktac” schreef ze op een briefje. Okay, de gebruiksaanwijzing leek een beetje op die van een middel dat ik kende uit Nederland: Thymovar.
Thuis zocht ik op internet wat meer informatie. Mhm, het heet dus tactic en de werkende stof is amitraz. Het spul is in Nederland verboden omdat het “niet met zekerheid, als niet-kankerverwekkend geclassificeerd kan worden”. (Deze verwoording verzin ik niet, dat komt van de bijenafdeling van de universiteit Wageningen.)

Op zoek naar een alternatief

Die rommel ging ik niet gebruiken. Maar wat dan wel?
± 10 jaar geleden gebruikten we in Nederland mierenzuur, dat bekend staat als het effectiefste bestrijdingsmiddel tegen varroa. Als je het toedient moet je jezelf helemaal inpakken met een soort gasmasker en extra beschermende handschoenen, omdat het brandwonden op je huid en luchtwegen kan veroorzaken. Toen riep het vooral “Waar zijn we nou mee bezig?” bij me op. Ik was er geen fan van.

En we gebruikten thymovar, een soort zeempjes die gedrenkt zijn in een etherische olie; thymol. Super makkelijk in gebruik, alleen beetje prijzig. En, toen ik ging zoeken, bijna niet te verkrijgen in Portugal.
Maar thymovar heeft meer nadelen: je moet het 2 keer 3 weken achtereen in de bijenkast leggen, wanneer de temperatuur niet boven de 30˚ komt, omdat anders de bijen er last van krijgen. De beste tijd van het jaar is in tweede deel van de zomer. Maar dan is het hier dus nog lang niet onder de 30˚.
Dan toch maar mierenzuur? Of, waar ik geen ervaring mee heb, oxaalzuur? Ik was er nog niet uit. Voor de zekerheid kocht ik bij een Spaanse online shop Thymovar. En dan zou ik later de knoop doorhakken.

Mierenzuur of thymovar?

Deze week keek ik nog eens in de bijenkast.
Hè? Bijna geen broednest meer?! Ik was even bang dat de koningin dood was en dat er daarom helemaal geen eitjes en larven meer te zien waren. Maar gelukkig, ik zag een een heel klein broednestje.
Vorige keer schreef ik al dat als er weinig te eten is in de omgeving, het bijenvolk zich aanpast en zorgt dat er minder monden te voeden zijn, door de darrenslacht. Nu bleek echter, dat de koningin ook aan geboortebeperking had gedaan! De slimmerd.

Als er weinig gesloten broedcellen zijn, zitten de varroamijten vooral op de bijen. Dan is het extra gunstig om een varroabehandeling te starten, omdat die varroa’s dan niet veilig in de broedcellen zitten. En ik hoefde niet eerst de honing te gaan oogsten, want er is maar net genoeg voor de bijen dit jaar. (Bij elke manier van varroabestrijding komen wat residuen in de honing terecht. Dus je moet elke behandeling starten na de honingoogst) De temperatuur is op dit moment ver onder de 30˚ en naar verwachting blijft dat voorlopig zo. Dus dit jaar koos ik toch weer thymovar.
Ik heb wit papier op de sluitplank gelegd, zodat ik goed kan zien hoeveel mijten er uit het volk zijn gevallen. Het gaat goed, zo’n 20 per dag: weg met die parasieten!

En de Aziatische hoornaar?

Tja, de Aziatische hoornaar laat zich niet zo makkelijk bestrijden. Die rovers komen nu regelmatig naar ons bijenvolk om een bijtje uit de lucht te vangen. De vallen laten ze links liggen, want de hoornaars hebben nu meer trek in een vers bijtje dan in een slokje cocktail. Nuno heeft wel een leuke hoornaar-mepper gemaakt. Zodat we af en toe, als een druppel op de gloeiende plaat, zo’n kreng kunnen dood meppen.
Verder zijn we niet agressief hoor, echt niet…

extra info:

Bij wet zijn alle bijenhouders in de regio Tras-os-Montes verplicht om hun volken te behandelen tegen varroa. In Portugal zijn deze middelen om varroa te bestrijden toegestaan: MUV AUTORIZADOS PARA ABELHAS

En terwijl ik dit zocht kwam ik nog iets interessants tegen. Een handleiding voor biologisch imkeren van de Portugese federatie van bijenhouders. Handig, mocht je gecertificeerd biologisch bijen willen houden. In dit document staat op pagina 38 wat je in de biologische bijenteelt kan gebruiken tegen varroa en hoe.

Portugese woorden voor het bestrijden van varroamijten

share: