Deze week was het Carnaval. Nu is dat niet persé iets waar wij warm voor lopen, als Hollanders van boven de rivieren. En gelukkig is in ons kleine Portugese dorp geen confetti-vlokje te zien geweest. Maar er zijn natuurlijk wel plekken waar Carnaval gevierd wordt in Portugal. Eén van die plekken is Lazarim, zo’n 15 km van Lamego. Een paar maanden geleden reden we per toeval al eens door dit dorp, dat een buiten-proportioneel centrum herbergt: het museum van het Iberisch masker.
Centro Interpretativo da Máscara Ibérica
Aan de buitenkant zag het CIMI er modern uit en vooral verlaten. We zetten de auto even neer en liepen wat rond. Ik maakte een foto van een vrouw die haar paard uit de wasplaats liet drinken. En net op het moment dat we weer verder wilden rijden, riep een vrouw ons vanuit het centrum toe: ‘Kom binnen, kom binnen!’. We gebaarden dat we onze auto op een plaats hadden staan voor invaliden en zwangere vrouwen. Nee, dat maakte niet uit. ‘Doe hem maar op slot en kom binnen!’ Tegen die vastbeslotenheid konden we niets inbrengen en dus gingen we naar binnen. Blij toe! Wat een verrassing!
In het museum zijn veel kostuums en maskers te zien die gedragen worden tijdens Carnaval. De nadruk ligt op de houten maskers. Lazarim staat er om bekend, maar er zijn op het Iberisch schiereiland meerdere dorpen te vinden waar deze gemaakt worden.
Er zijn maskers te zien van beesten, duivels, fantasiefiguren, maar ook beroemdheden (bijvoorbeeld Trump).
De toelichtende teksten zijn alleen in het Portugees. En de rondleidingen meestal ook. Onze begeleidster vertelde dat er af en toe demonstraties worden gegeven van het houtsnijden.
No Carnaval nada parece mal
Ofwel; ‘Tijdens Carnaval lijkt niets slecht’. In het museum lezen we ook over de achtergrond van het Carnavalsfeest. Per regio, en zelfs per dorp, verschillen de gebruiken rond Carnaval. In het algemeen bieden de kostuums en de maskers een gelegenheid om ongehinderd lol te maken, elkaar te verleiden en de draak te steken met de maatschappij/gemeenschap.
Dat wordt al sinds de Middeleeuwen gedaan als voorbereiding op de Vastentijd, 40 dagen voorafgaand aan Pasen.
Op de zondag van Carnaval wordt in Lazarim de optocht gehouden. Een mooie gelegenheid om de maskers en kostuums eens in actie te zien. Verschillende carnavalsverenigingen uit de omgeving worden uitgenodigd en het dorpje stroomt vol met toeschouwers, vooral uit de naburige stad Lamego. Het publiek lijkt vooral bezig te zijn met fotograferen. En de duivelse ‘Caretas’ komen de omstanders plagen door sjaals en petten af te pakken en jonge vrouwen op te tillen en mee te nemen. Kleine kinderen worden voorzichtig begroet, want er zijn er veel die doodsbang zijn voor de caretas.
Er zijn ook verenigingen die een act doen met een dansje en een lied, bijvoorbeeld rond de wijnoogst en de bloei van de mimosa. Het is allemaal heel gemoedelijk en vrolijk, maar zeker niet spectaculair. Dat is wat meer op de laatste dag van het Carnaval, de dinsdag, wordt ons verteld. Na de optocht lopen we gezamenlijk op met de duivels van Bragança en zien we de Caretas ontmaskerd. Niets duivels aan!
Portugese woorden
| Maskers | Máscaras |
| Kostuums | Trajes |
| Carnavalsviering | Entrudo |
| de Vasten | a Quaresma |
| grimassen | caretas |
| vastenavond | terça-feira gorda |