de stieren komen eraan!

Bij aankomst zien we gelukkig een bekend gezicht. Het is van een aardige man uit de buurt en als we hem tegenkomen, maken we meestal een praatje. Vandaag is hij er met zijn dochter van een jaar of 11. In de luwte van een aarden wal, hebben ze een mooi plekje gevonden om te kijken naar de ‘lutas de bois’, ofwel de stierengevechten.

Lutas de bois

De ‘Lutas’ zijn een traditie in de Serra de Montemuro, het gebergte waar wij tegenaan wonen.
Ze worden meestal in de zomer georganiseerd en de regels zijn simpel. Op de wedstrijddag worden tussen de 10 en 16 stieren naar het strijdveld gereden. In elke veewagen bevindt zich een stier én een van de vrouwtjes uit zijn kudde. Tijdens iedere ronde worden twee stieren losgelaten op het veld. En van nature gaan de stieren het gevecht met de concurrent aan om hem weg te houden bij het vrouwtje. Het gevecht gaat door totdat één van de stieren vlucht, die is dan de verliezer.

Het 11-jarige meisje wordt een beetje bang als één van de stieren de benen neemt. Zo’n 80 meter verderop rent hij dezelfde aarden wal op als waarop wij zitten. De man stelt haar gerust en inderdaad weet de eigenaar de stier te vangen en aan te lijnen. Maar legt hij uit, het kan soms wel gevaarlijk zijn: als een stier de benen neemt richting de omstanders en de ander er nog woest achteraan rent. Dan moeten de toeschouwers snel wegwezen en dan kan iemand vallen.

Dat klinkt allemaal spectaculairder dan wat we nu zien. Ja, de stieren zijn imposant maar ze blijven vrij mak als ze door hun eigenaar aangelijnd naar de piste worden gebracht. Het touw wordt rustig af gedaan, waarna de stier meestal nog wat loom en gemoedelijk om zich kijkt.
We zien vandaag zelfs een ronde waarin twee stieren weliswaar druk staan te briesen en loeien, maar niet gaan vechten. De omstanders slaan met hun stokken op de grond en prikken wat tegen de stieren, maar die hebben er geen zin in. En dus blijft de ronde onbetwist.

Een ronde later is er wat meer spektakel. Een losgelaten stier rent gelijk op de ander af en al gauw staan ze met de koppen tegen elkaar aan te beuken. En terwijl ze dat doen rent opeens een vrouwtje ook de piste op, gevolgd door een paar mannen die haar proberen te vangen. De stieren blijven echter ongestoord doorgaan met hun gevecht. En na een paar minuten is de jonge koe in een hoek gedreven. Iedereen lacht en niemand raakt in paniek.

Het is al met al een gezellig samenzijn. Ondanks de koude harde wind en de dreigende regen, zijn een paar honderd mensen samengekomen op dit voormalige voetbalveldje in de ‘middle of nowhere’. Sommigen blijven in hun auto zitten en de rest houdt zich warm met een drankje. De ‘Lutas’ vormen een goede reden voor de gemeenschap om bijeen te komen op deze oudejaarsdag.
De stieren worden niet opgefokt, ze zien er goed verzorgd uit en er wordt niet gewed op de uitslagen.
Onze buurtgenoot vertelt dat er vandaag geen prijzen te winnen zijn. Dat is gedurende het wedstrijdseizoen (zomers) anders. Dan krijgt de winnaar van iedere ronde een prijs, bijvoorbeeld een grote presunto-ham, een fles drank of een geldbedrag. Aan het einde van de competitie, wordt de stier met de meeste overwinningen van het seizoen uitgeroepen tot kampioen en beloond met een geldprijs.

Herkomst van de Lutas de bois

Het samenkomen van de gemeenschap is altijd al het belangrijkste aspect geweest van de Lutas. Ze worden gehouden in diverse regio’s van Noord-Portugal. Die van Montalegre zijn het bekendst.
De Lutas werden gezien als een aanlokkelijk tijdverdrijf voor de zondagen en een mooi moment om samen te komen met de dorpen in de omgeving. Hoewel het ook een competitie tussen de dorpen was, omdat tot de jaren ’70 de stier een collectief bezit was van het dorp. En dus streden de stieren van het ene dorp tegen de anderen. Tegenwoordig zijn de stieren privé eigendom, maar tijdens de Lutas zijn er zelden meerdere stieren uit hetzelfde dorp aanwezig.
In andere streken van Noord-Portugal zijn de Lutas zeer nauw verbonden met een specifiek ras. De stierenduels zijn een manier om eigenaren te motiveren het ras te behouden en met, bewezen krachtige, stieren het ras te versterken. In onze streek is het ras ‘Arouquesa’ dominant, maar om mee te doen aan de Lutas hoeft de stier niet persé een volbloed te zijn.
Lutas de bois worden ook wel ‘chegas de bois’ genoemd, dat is afgeleid van het werkwoord ‘chegar’ (aankomen/arriveren), of ‘chegas de touros’.

Stierengevecht versus stierenvechten

Net als in Spanje, is er in Portugal kritiek op het stierenvechten. De pijlen richten zich met name op de ‘Touradas’, ofwel de gevechten tussen stier en mens in de arena’s. En ook al wordt de stier in Portugese arena’s niet gedood voor het publiek, hij wordt wel belaagd en bestookt met speren.
In 2018 diende de groene politieke partij PAN een motie in voor een algeheel verbod op stierenvechten, maar het parlement stemde er tegen. Sommige steden hebben overigens de touradas wel afgeschaft, bijvoorbeeld in Viana de Castelo en Póvoa de Varzim.

Voortbestaan van de Lutas

Het voortbestaan van de Lutas wordt vooral bedreigd door ontvolking, de inkrimping van het aantal veeboeren in onze streek en de tanende interesse van de bezoekers.
Op deze oudejaarsdag zagen we veel auto’s met kentekens uit Zwitserland en Luxemburg, landen waar veel streekgenoten heen zijn geëmigreerd voor een beter bestaan. Deze speciale winter editie van de stierengevechten was vooral voor hen georganiseerd. Zodat ze even terug konden naar het Portugal van hun jeugd…
Wie weet verlangt over 20 jaar het 11-jarige meisje daar ook naar.

Wil je ook een keer naar een Luta de bois? Kijk dan vanaf Pasen op vaila.pt.
Daar vind je alle actuele evenementen in onze omgeving, waaronder de Serra de Montemuro en de Douro Verde regio.

Portugese woorden bij Lutas de bois

share: